YOĞUN BAKIM KALP HASTALARINDA AROMATERAPİ

Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre kroner arter hastalığı tüm dünyada en sık rastlanan
kalp rahatsızlığı olup ciddi bir halk sağlığı problemi doğuruyor. Ülkemizde de yaygınlığı
giderek artan bu hastalık, kalbi besleyen damarlarda komplikasyonlara neden olup ani
ölümlerle sonuçlanabiliyor. Son istatistiklere göre Türkiye’de 2 milyon kroner arter hastası
bulunuyor.
Uyku, kişinin mental ve fiziksel sağlığını sürdürebilmesi için gereken yaşamsal faaliyetlerden
biridir. Kroner hastalar başta olmak üzere yoğun bakım ünitelerinde yatan hastalar çeşitli
sebeplerden dolayı uyku bozukluğu yaşarlar. Hastalığın getirdiği ağrılar, ilaç tedavileri,
hemşirelik müdahaleleri, yaşadıkları mahremiyet kaybı, ölüm korkusu gibi çeşitli etkenler
uykuya dalmalarını ve kesintisiz uyku sürmelerini engelleyebiliyor. Bu hastalar olması
gerekenden çok daha uzun süre boyunca uyanık oldukları için uykunun tedavi edici
etkilerinden faydalanamazlar. Bunun sonucunda bağışıklık sistemleri, yaralarının iyileşme
süreci, bilişsel aktiviteleri ve stres düzeyleri olumsuz etkilenerek tedavi süreçlerinin önünde
ciddi bir engel oluşturur. Anskiyete düzeyleri artan hastaların uyku bozuklukları ve kaygıları
karşılıklı olarak birbirini besleyerek hastayı bir çıkmaza sürükler. Uyku bozuklukları, kan
basıncı ve kalp atış hızında artışla ilişkilendirilir ve bu da kroner hastaların daha dazla
kardiyovasküler problem geliştirme riskini arttırabilir. Bu yüzden özellikle kalple ilgili
rahatsızlığı olan hastalarda uyku problemlerinden olabildiğince kaçınmak hatta uyku
kalitelerini geliştirmek oldukça önemlidir.
Uyku bozukluklarının giderilmesinde kullanılan ilaçların bağımlılık gibi geri dönülmesi zor yan
etkilere sebep olduğu ve yeteri kadar uyku sağlayamadığı belirtiliyor. Bu yüzden
araştırmacılar bu sorunun önüne geçebilmek için güvenilirliği yüksek ve yan etkisi az farklı
yaklaşımlar üzerinde çalışıyorlar. Bunlardan biri de inhalasyon (soluma) yoluyla uygulanan
aromaterapidir. Aromaterapide en yaygın kullanılan aroma bitkilerinden biri lavantadır.
Lavanta, uçucu yağlar arasında en az toksik ve alerjenik olanıdır. Ayrıca rahatlatıcı, yatıştırıcı
ve kas gevşetici etkileri dolayısıyla uyku kaletisini olumlu etkiler. Lavantanın ana
bileşenlerinden biri ‘’linalil asetat’’tır bu bileşeni sayesinde lavanta, narkotik etkilere sahiptir.
Lavanta ile aromaterapi tedavisinin çalışmaları dünyanın çeşitli yerlerinde yapılsa da
Türkiye’de bu konudaki araştırmaların yetersizliği Dokuz Eylül ve Gaziantep
Üniversitesi’ndeki araştırmacıları harekete geçirdi. Lavanta esansiyel yağının kroner yoğun
bakım ünitesinde yatan hastaların hem uyku kalitelerine hem de anksiyete düzeylerine
etkisini incelemeye başladılar.
Katılımcılar, Gaziantep Üniversitesi Şahinbey Araştırma Hastanesi Koroner Yoğun Bakım
Ünitesinde yatan hastalardan oluşuyordu. Aromaterapi seanslarından önce hastaların uyku
ve kaygı düzeylerini belirleyen ölçekler ile veriler toplandı. 15 gün süren çalışmanın sonunda
tüm ölçekler tüm katılımcılar için tekrarlandı. Ayrıca hastalar iki gruba ayrılıp bir gruba
lavanta uçucu yağı solutulurken diğer gruba herhangi bir aromaterapi uygulaması yapılmadı
böylece bir kontrol grubu oluşturuldu. Tüm verilerin analizleri bilgisayar programlarıyla
yapıldı ve elde edilen bulgular daha önceki çalışmaların sonuçlarını doğruluyordu.
Aromaterapi seansı alan hastaların uyku süreleri ve kalitelerinde önemli bir iyileşme söz
konusuydu. Ayrıca analizler, aromaterapi müdahale grubunun anksiyete seviyesinin giderek
azalırken kontrol grubunun anksiyete seviyesinin öngörüldüğü gibi giderek arttığını
gösteriyordu. Anksiyete, hem hastanın refahını etkilediğinden hem de uyku bozukluğunu
tetiklediğinden bu sonuçlar hastalar için umut vadediciydi. Araştırmacılar, lavanta esansiyel
yağının girişimsel olmayan, ucuz, kolay uygulanabilir, uygun maliyetli, bağımsız bir hemşirelik
müdahalesi olması yönleriyle de bu yöntemin yoğun bakım ünitelerinde uygulanabileceğini
belirtiyorlar fakat Türkiye’de daha fazla çalışma yapılması gerektiğinin de altını çiziyorlar!

KAYNAK
Nursing in Critical Care- Effects of aromatherapy on sleep quality and anxiety of patients