Aromaterapinin Stres Yükü Üzerindeki Etkisi
‘’Bir şeyin deneyini yapamıyorsanız adı bilim kurgu olur.’’ diye yazıyordu okuduğum bir kitapta. Denemek, gözlemlemek ve raporlamak; acaba ile başlayan cümleleri mutlak gerçeklere dönüştürür. Aromaterapi için bu aşamayı çoktan aştık. Yüzyıllardır birçok terapi ve tedavide bitkilerden yardım alıyoruz. Artık bunları deneylerle destekleyip makalelere de döküyoruz. Kutusunda sakinleştirici etkisinin yazılı olduğu bir kremi elinize aldığınızda bu sıfat için arka planda uzun yıllardır süren araştırmalar olduğundan emin olabilirsiniz. Bugün bu araştırmalardan heyecan veren bir tanesinin süreç ve sonuçlarını tüm şeffaflığıyla anlatacağım.
2013 yılında Hindawi adında bir bilim dergisinde aromaterapinin stres üzerindeki etkisini inceleyen bir makale yayınlandı. Bu araştırma bilgisayar mühendisliği, kardiyoloji, fotonik mühendisliği ve tıp gibi farklı departmanların bir araya gelerek oluşturduğu disiplinler arası bir çalışmaydı. Tüm göreceli iş kayıplarının %40-%50'sinin stresle ilgili olduğunu belirten araştırmacılar Tayvan’daki ilkokul öğretmenlerinin yaşadığı stresin üzerinde aromaterapinin etkisini incelediler. Araştırmaya farklı yaş grubu, cinsiyet, vücut kitle indeksine sahip 29 ilkokul öğretmeni katıldı.
Deneysel prosedürler ise 2 fazdan oluşuyordu. İlki bitkilerden çıkarılan doğal bir uçucu yağ ile normal aromaterapi seanslarını kapsarken ikincisi plasebo etkisini incelemek için sentezlenen kimyasal bir uçucu yağ ile yapılan seansları kapsıyordu. Plasebo etkisi farmakolojik olarak etkisiz bir maddenin kullanımına bağlı psikolojik olarak olumlu sonuç ortaya çıkarmasıdır. Bu araştırmanın ilk fazında saf bergamot yağı kullanıldı ve sonuçlar kaydedildi. İkinci fazında ise araştırmacıların kendilerinin sentezlediği yalnızca bergamota benzer koku yayan uçucu bir yağ kullanıldı ve katılımcılar tüm aşamalarda bu durumdan bihaberdi. Hatta katılımcılar tarafından bu iki yağın ayrıt edilme ihtimaline karşı 2 faz arasında 1 hafta beklendi. Böylece bu doğal uçucu yağların farmakolojik mi yoksa psikolojik mi bir etkiye sahip olduğu belirlenebilecekti.
Peki aromaterapi seanslarının katılımcıların stres yüklerine iyi gelip gelmediğini nasıl anlıyorlardı? Deneyin en can alıcı noktası da bu. Katılımcıların otonom sinir sistemi aktivitelerini gözlemleyerek veriler toplanıyor ve kıyaslanıyordu. Otonom sinir sistemi sempatik ve parasempatik sistemlerden meydana gelir. İnsanlar fiziksel veya psikolojik stres altındayken sempatik sinir sistemi daha aktif haldedir. Fakat bu stres etkeni ortadan kalktığında parasempatik sinir sistemi aktiviteleri devreye girer. Bu da kalp atış hızının ve solunumun hızlanmasına sebep olur. Otonom sinir sisteminin tepkisi HRV (heart rate variabiltiy / kalp hızı değişkenliği) ile izlenebilir. Stres etkeninin ortadan kalkması aromaterapi seansları ile sağlandığından bu seanslardan önce ve sonra katılımcıların HRV değerleri ve solunum hızları kaydediliyordu. Fizyolojik verileri etkilememesi için katılımcılar seçilirken astım, kalp rahatsızlığı ve hipertansiyon öyküsü olan öğretmenlerden seçilmemesine özen gösterildi. Yine en şeffaf sonuçları kaydedebilmek için katılımcılardan seanslara gelmeden 6 saat önce sigara, kahve ve alkol tüketmemelerini istediler. Ayrıca seanslara başlamadan önce her biri için bir kaygı envanteri kaydettiler. (Beck Anksiyete Ölçeği) Tüm bunlar sağlandıktan sonra katılımcılara bir defa hafif iş yüklerinin olduğu bir günün sonunda; bir defa da ağır iş yüklerinin olduğu bir günün sonunda 15 dakikalık aromaterapi seansları uyguladılar. Hafif iş yükü 2 saatten az, ağır iş yükü ise 4 saatten fazla sınıfta ders vermek olarak tanımlanıyordu ve verilerin bağımsızlığı adına bu iki aşama arasında da 1 hafta beklediler.
Seanstan hemen önce ve hemen sonra HRV ve kan basıncı değerlerini ölçüp kaydettiler.
29 kişi için tüm bu veriler elde edildiğinde varyans analizi gibi yöntemlerden faydalanarak istatistiksel değerlendirmeler yaptılar. Sonuçlar, sadece doğal bergamot uçucu yağının etkili olduğunu ve aromaterapi tedavisinin çeşitli iş yükleri olan öğretmenlerin işle ilgili stresini hafiflettiğini gösterdi. Sentetik uçucu yağ ile yapılan seansta otonom sinir sistemleri üzerinde bir değişiklik gözlemlenmediğinden aromaterapinin bir plasebo etkisi olmadığı da tespit edildi. Bununla birlikte bazı parametreler alt gruplara ayrılarak da değerlendirmeye alındı.
Aromaterapi tedavisinin, anormal vücut kitle indeksi alt grubuna ait olan ve ağır iş yükü olan öğretmenler üzerinde hiçbir etkisi görülmedi. Ağır iş yüküne sahip yaşça büyük öğretmenler, genç olanlara göre aromaterapi seanslarına daha çok yanıt verdi.
Tüm bu sonuçlar ve araştırmalar birbirine atıfta bulunup hedeflerini genişleterek aromaterapiyi bugün olduğu konumuna taşıyor. Bilgi akışı katlanarak çoğaldıkça aromaterapi, bilim ve kurgunun arasındaki boşluğu iyice açıyor. Bu boşluk genişledikçe içine ustalıkla refah ve sağlık dolgusu döşüyor. Bu rahatlatıcı dolgunun eşsiz nimetlerinden faydalanmanız dileğiyle…
KAYNAK
The Physical Effects of Aromatherapy in Alleviating Work-Related Stress on Elementary School Teachers in Taiwan
