Sanal Gerçeklik İle Aromaterapinin Kombinasyonu
Teknolojinin ilerlemesinin sonuçlarından biri insan nüfusunun kademeli yaşlanmasıdır. Sağlık
teknolojilerindeki ve bilimdeki ilerlemeler sayesinde insanlar artık daha uzun
yaşayabiliyorlar. 2016’da küresel çapta ortalama yaşam beklentisi 72 yıldı. Ayrıca 2050’ye
kadar 60 yaş üzeri insanların sayısının ikiye katlanacağı öngörülmektedir. Dünyada en hızlı
büyüyen yaşlı nüfusa sahip ülkelerden biri Tayvan’dır. Özellikle yaşlı nüfusun çoğunlukta
olduğu ülkelerde onlara yaşlı yetişkinlerin sağlıklı ve üretken bir hayata sahip olması için
planlanan sağlık geliştirme programları çok önemlidir. Daha önce yapılan araştırmalar
Tayvan’da huzurevi sakinlerinin psikolojik sağlığının iyi durumda olmadığını gösterdi. Aslında
bu durum yalnızca Tayvan’a özgü değildi. Huzurevlerinde yaşayan insanların birçoğunda zayıf
uyku, depresyon, anksiyete, olumsuz ruh hali çok sık rastlanan durumlardı.
Tayvan’daki huzurevi sakinlerinin birçoğu daha önce bazı tamamlayıcı tedavileri
deneyimleyerek anksiyetelerini aşmaya çalışmış fakat bu tamamlayıcı tedavileri
sürdürememişler. Denenen yöntemler arasında aromaterapi de yer alıyordu. Aromaterapi,
uçucu yağların birçok farklı semptomla başa çıkmak için kullanılan etkileri defalarca
kanıtlanmış alternatif bir yöntemdir. Aromaterapi kendi kendine uygulayan bir kişinin bunu
sürdürülebilir kılmasının en etkili yolu kendisine uygun aromatik yağların hazırlık sürecine
dahil olmaktır. Fakat huzurevi sakinlerinde yaşa bağlı işitme ve el-göz koordinasyonu
zayıflamış olabilir. Bu nedenle uygulamalı aromaterapi aktivitelerine katılmakta güçlük
çekebilirler. Bu yüzden geçtiğimiz yıllarda Tayvan’da bu probleme yenilikçi bir çözüm
getirildi. Aromaterapi hazırlığını yapamayan yaşlı yetişkinler sanal gerçeklik gözlüğü
kullanarak bu aşamaya dahil oldular!
Üç boyutlu sanal gerçeklik (3D VR), zaman ve mekân sınırı olmadan sanal bir sahneyi
gözlemleme imkânı sunar. Günümüzde sıkça oyun amaçlı kullanılsa da araştırmacılar bu
yöntemi bir öğrenme ortamı oluşturmak için kullandılar. Üç boyutlu sanal gerçeklik ile
aromaterapiyi kombine eden araştırmacılar bu sayede katılımcılara hem güçlü bir öğrenme
deneyimi sağladılar hem de aromaterapi ürünleri için sanal ortamda bir deneyim
kazandırdılar. Sanal ortamda katılımcılar pasif değillerdi. Sanal gerçeklik ortamlarında
öğrenme etkileşim gerektirir bu yüzden katılımcılar bu süreçte aktiflerdi.
Peki tüm bu süreç nasıl ilerlerdi? İlk olarak araştırmak ekibi iki huzurevini ziyaret etti. Bir
huzurevi deney grubu olarak öteki ise kontrol grubu olarak belirlendi. Her huzurevinden 65
yaş üstü 30 kişi olmak üzere toplam 60 huzurevi sakini katılımcı olarak dahil oldu. İlk olarak
katılımcıların sanal gerçeklik teknolojisi tanıtıldı. 3D VR kaskları takarak bir oyun kolunu
yönlendirmeleri öğretildi. Katılımcılar buz kırma gibi basit görevler içeren oyunlar oynadılar.
Daha sonra aromaterapi eğitimine geçildi. Katılımcılar bir aromaterapi ürünü hazırlamak için
uygulamalı rehberlik aldılar. Son aşamada edindikleri bilgilerle sanal ortamda kendi
aromaterapi ürünlerini oluşturdular. (Katılımcıların sanal ortamda ürün hazırlarken
araştırmacılar her bir katılımcıyla eş zamanlı olarak gerçek ortamda aynı ürünü oluşturup
kendisine verdi) Daha sonra bu aromaterapi ürününün düzenli kullanımı için teşvik edildiler.
Bu aktivitelere başlamadan önce ve katılımcıların kendi hazırladıkları karışım yağlarını
kullandıktan sonra bazı ölçekler kullanılarak mutluluk, stres, uyku gibi parametreler ölçüldü.
Deney grubu (tüm bu prosedürleri uygulayan grup) kontrol grubuna göre (bu prosedürlere
dahil olmayan grup) önemli oranda bir iyileşme gösterdi. Sanal gerçeklik teknolojisinin
uygulamalı aromaterapi ile birleştirilmesi yaşlı yetişkinlerin psikolojik sağlığı üzerindeki
etkilerini doğruladı. Bu çalışmayı diğerlerinden ayıran en önemli özelliği, huzurevi sakinlerinin
sürekli kullanmaya teşvik edildikleri aromaterapi ürünlerinin hazırlık aşamalarına dahil
olmalarıdır. Böylece diğer aromaterapi müdahalelerine kıyasla daha fazla öğrenme ve bu
uygulamayı sürdürme fırsatı sunuyordu. Psikolojik sorunlar beraberinde birçok problemi
getirir bunların erkenden önlenmesi için yaşlı yetişkinlerin aldıkları bakım çok önemlidir.
Fakat huzurevlerinde her zaman bire bir ilgilenme mümkün olmayabiliyor. Bu nedenle
huzurevi çalışanlarının kısa bir eğitimle bu prosedürleri edinmesi ardından bunu tek seferde
veya gruplar halinde huzurevi sakinlerine aktarıp düzenli olarak takip etmesi bir çözüm
olabilir. Böylece huzurevinde yaşayan yaşlı yetişkinler sürdürülebilir bir aromaterapi bilinci
kazanabilirler. Bu çalışmaya 2 huzurevi çalışanının kısa bir eğitimden sonra yardımcı olarak
katılması bu durumun mümkün olduğunu gösteriyor. Bu yenilikçi çalışma gelecek
araştırmalar ve yaşlı yetişkinlerin bakımı için benzersiz bir seçenek sunuyor!
KAYNAK
Combination of 3-Dimensional Virtual Reality and Hands-On Aromatherapy in Improving
Institutionalized Older Adults’ Psychological Health: Quasi-Experimental Study, 2019
Araştırma görseli:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7428146/figure/figure2/
