Aromaterapi Uykuya Gerçekten İyi Geliyor Mu?
Yatağınızda bir sağa bir sola dönüp duruyorsunuz. Uykuya dalmakta zorlandığınız kaçıncı geceydi bu? Veya gözünüzü kırpmadan güneşin doğduğu kaçıncı sabahtı? Günlük hayatın stresi ya da özel olarak aklınızı kurcalayan düşünceler silsilesi sizi uykusuz bırakmakla kalmamış yataktan kalkarken üzerinize biraz daha yorgunluk yüklemişti. Bir sonraki gece yine gözleriniz açık dönüp dururken komodinin üzerindeki mor etiketli küçük cam şişenin yansıması gecenin loşluğunda gözünüze takılıyor. Kullanmaya hiç fırsat bulamadığınız lavanta yağına bir şans vermek için tam zamanı değil miydi? Uzanıp şişeyi alıyorsunuz, bileklerinize birkaç damla damlatıp ellerinizi karnınızın üstünde buluşturuyorsunuz.
Aşina olduğunuz melodi çalınıyor kulaklarınıza. Telefonunuza uzanıp alarmı kapatıyorsunuz. Sabah olmuştu! Rahat bir uyku sonrası keyifle esneyip yatağınızdan zinde kalkıyorsunuz. Telefonunuzun yanında duran mor etiketli şişe sabah yüzünüzü gülümseten ilk şey oluyor.
Ülkemizde ve dünyada özellikle lavanta, gül ve yasemin yağı ile yapılan aromaterapinin uyku kalitesi üzerindeki etkilerinin incelendiği sayısız araştırma mevcut. Bu uçucu yağların uykuya dalmamızı kolaylaştırma ve uyku kalitemizi arttırmasının altında yatan temel olgu esansiyel yağların limbik sisteme ulaşarak özellikle amigdalada gama aminobutirik asit (GABA) etkisi üretmesidir. Halk dilinde sakinlik nörotransmitteri olarak bilinen GABA’nın temel işlevi beyin fonksiyonunu yavaşlatmaktır. GABA’nın özellikle stres, anksiyete, depresyon gibi etkenleri azaltması Nature dergisine bile konu olmuştur. Nörolojide GABA eksikliği uykusuzluk, panik atak, baş ağrısı, depresyon ve çeşitli bilişsel rahatsızlık ile ilişkilendirilmiştir. Çeşitli baklagiller ve filizler tüketmek, fiziksel aktivite yapmanın yanı sıra GABA seviyesini arttırmanın dikkat çeken bir diğer yöntemi inhalasyon (soluma) yoluyla esansiyel yağlardan faydalanmaktır.
Aromaterapinin uyku üzerindeki diğer bir etkisi melatonin hormonunun üretimini tetiklemesidir. Uyku hormonu olarak bilinen melatoninin işlevi sirkadyen ritim yani kişinin biyolojik saatiyle ilişkilidir. Melatoninin vücuttaki üretimi ve seviyesi yaşa bağlı olarak değişkenlik gösterir. Yeni doğandan ergenliğe kadar olan süreçte zirvedeyken erişkinlikte ve yaşlılıkta giderek azalır. Yaşlı yetişkinlerin yaşadığı uyku bozukluklarının önemli bir sebebi biyolojik saatlerindeki bu değişimdir. Yaşlı yetişkinlerde buna eşlik eden ve hayat kalitesini düşüren çeşitli psikolojik ve fizyolojik bozukluklar da baş gösterir. Fakat farklı semptomlar için farklı ilaç takviyeleri alan bu insanlarda polifarmasiyle (birden fazla ilacın eş zamanlı kullanımı) beraber uyku bozukluğu tetiklenmeye devam eder. Bu sorunla başa çıkmak için alternatif yöntemlerden biri de aromaterapi tedavisidir. 2019 yılında Meksika’da tam da bu problemi yaşayan katılımcılarla bir çalışma yapıldı. Katılımcılara lavanta yağı ile aromaterapi seanslarının uygulandığı bu çalışmada hiçbir yan etki gözlemlenmeyip ümit verici sonuçlarla karşılaşıldı.
Aromaterapinin tüm bu etkileri çeşitli hastalıklara sahip insanların hastane ortamında uyumasına yardımcı olmak için de kullanılıyor. Hemodiyaliz, kalp rahatsızlıkları, yaşa bağlı mental hastalıklar, doğum sonrası depresyon ve daha birçoğu üzerine bu konuda araştırmalar mevcut.
Belki böylesine ciddi bir hastalığınız yok ama kendi hayatınızın temposu ve stresi uyku bozukluğu yaşamanıza sebep oluyor olabilir. Sevdiğiniz bir çiçeğin, içinize çekerken gözlerinizi kapattığınız bir kokunun sizi iyileştirmesine izin verin. Kararsızsanız mor etiketli bir şişe edinin ve bu gece bileklerinize veya difüzörünüze damlatarak uyuyun. İyi uykular!
KAYNAK
Effects of aromatherapy on sleep quality and anxiety of patients- Nursing in Critical Care
Effect of Rosa damascene aromatherapy on sleep quality in cardiac patients: A randomized controlled trial- Complementary Therapies in Clinical Practice
Effect of aromatherapy with Lavender on sleep quality among patients undergoing hemodialysis- Feyz, Journal of Kashan University of Medical Sciences June
Effects of Inhalation Aromatherapy on Symptoms of Sleep Disturbance in the Elderly with Dementia- Hindawi
The effect of aromatherapy with lavender (Lavandula angustifolia) on serum melatonin levels- Complementary Therapies in Medicine
