Depresyona Bağlı Uyku Bozuklukları
Küresel bir sağlık problemi olan depresyon, zihinsel hastalıkların önde gelen
tetikleyicilerindendir. Depresyonun görülme sıklığı genel popülasyonda %15 ile %25
arasındadır. Depresyonun en önemli etkilerinden biri uyku bozukluğudur. Depresyonlu kişiler
hem uykuya dalmada hem de uykuyu sürdürmede zorluk çekerler. Uyku bozukluğu
depresyonlu hastaların %75’inde görülür. Ne yazık ki depresyon ile uyku bozukluğu arasında
birbirini tetikleyen kısır bir ilişki vardır. Düşük uyku kalitesi sağlığı etkileyen birçok hastalığın
öncüsüdür. Uyku kalitesi; uyku memnuniyetinin öznel bir ölçütüdür.
Uyku bozukluğunun birincil tedavisi uyku ilaçlarıdır (benzodiazepinler). Fakat bağımlılık
etkileri olduğundan uzun süreli tedavilerde önerilmez. Ayrıca uyku süresinin çok fazla
uzaması veya uykunun aniden kesilmesi gibi yan etkileri vardır. Bu nedenle birçok tedavi
merkezinde ve hemşirelik uygulamalarında yan etki riski olmayan alternatif tedaviler de
kullanılır. Bunlardan biri aromaterapidir. Tamamlayıcı tedavilerin en çok kullanıldığı ilk 10
rahatsızlıktan biri depresyondur. Örneğin, ABD’de depresyonlu hastaların yaklaşık
%53.6'sının tedavisinde kullanılmaktadır. ‘’ Aromaterapi, hastaları önlemek veya
rahatlatmak, yaşam problemlerini azaltmak ve zihni, bedeni ve ruhu etkileyerek yaşam
kalitesini iyileştirmek için uçucu yağların veya kokulu bitkilerden elde edilen özlerin
kullanılmasıdır.’’ Uyku problemlerinin yönetimi için aromaterapide en sık kullanılan esansiyel
yağ lavantadır. Lavanta, sakinleştirici etkiye sahip linalool ve lonaloil içerir.
2019 yılında İran’da bir hastanenin psikiyatri kliniğinde tedavi gören uyku bozukluğu yaşayan
80 depresyon hastasının katılımıyla aromaterapinin etkilerinin incelendiği bir araştırma
gerçekleştirildi. Katılımcılar deney ve kontrol grubu olarak rastgele dağıtıldı. Deney grubu
lavanta yağı ile aromaterapi seansları alırken kontrol grubu karşılaştırma için aromatik
olmayan bir yağ ile (badem yağı) uygulama yaptı. Katılımcılara hangi grupta oldukları
bildirilmedi. Tüm katılımcılara uyku düzenlerine göre her gece nasıl aromaterapi yapacakları
öğretildi. Aromaterapi uygulaması 14 gün boyunca sürdü. Tüm katılımcılar belirlenen
tarihlerde depresyon şiddetini ve uyku kalitesini değerlendiren iki farklı envanter
doldurdular.
Tüm veriler analiz edildikten sonra elde edilen bulgulara göre 2 haftalık lavanta
aromaterapisi depresyon hastalarının uyku kalitelerinde iyileşme sağladı. Araştırmanın deney
grubunun uyku kalitesinin skorları giderek artarken aynı dönemde kontrol grubunda
herhangi bir fark gözlemlenmedi. Sonuç olarak lavanta esansiyel yağı ile yapılan
aromaterapinin hafif-orta şiddetli depresif hastalarda tamamlayıcı bir tedavi olarak
kullanılabilecek güvenli bir yol olduğu gösterilmiştir.
KAYNAK
The effect of aromatherapy with lavender essential oil on sleep quality in patients with
major depression, Journal of Nursing and Midwifery Sciences, 2021
