Endoskopik Anksiyete Yönetiminde Aromaterapi
Sindirim sistemi hastalıklarının incelenmesi amacıyla ucunda küçük bir kamera bulunan bir
cihaz yardımıyla yemek borusu, mide ve bağırsakların incelenmesi işlemine endoskopi denir.
Çoğu zaman endoskopi öncesi narkoz uygulansa da hastalarda anksiyeteye sebep olur. Bu
durum literatüre endoskopik anksiyete olarak geçmiştir. Tedavi prosedürlerinden önce
hastanın kaygısının giderilmesi hemşirelerin önemli görevlerindendir. Bunun için kullandıkları
yöntemlerden biri aromaterapidir. Aromaterapi hem genel sağlığın korunup desteklenmesi
hem de çeşitli semptomların iyileştirilmesinde aromatik bitkilerden elde edilen uçucu
yağların kullanımını içeren tamamlayıcı bir tedavidir. Aromaterapide en çok kullanılan uçucu
yağlardan biri lavanta yağıdır. Lavanta esansiyel yağı, parasempatik sinir sistemini uyarır, kalp
atış hızını, solunumu ve kan basıncını düşürerek gevşemeyi sağlar. Geçtiğimiz yıl yapılan bir
araştırmada lavanta esansiyel yağının inhalasyon yani soluma yoluyla aromaterapi
uygulamasının endoskopi öncesi hastaların kaygı düzeylerine olan etkisi incelendi. Belirlenen
hastanenin endoskopi bölümündeki 70 hasta iki gruba (müdahale-plasebo) ayrılarak
çalışmaya dahil edildi. Hastaların kaygı düzeylerini belirlemek için doğruluğu kanıtlanmış bir
kaygı envanteri kullanıldı. Bu envanter hastaların cevaplayacağı 20 maddeden oluşuyordu.
Müdahale grubundaki hastalara endoskopiden bir saat önce lavanta aromaterapisi
uygulandı. Hastalar hangi grupta olduklarını bilmiyordu ve plasebo grubundakilere nötr
(aromatik olmayan) bir yağ ile aynı seans uygulandı. Bu çalışmada plasebo yağı olarak soya
fasulyesi yağı tercih edildi. Böylece çalışma sonunda elde edilecek verilerin aromaterapi mi
yoksa psikolojik kökenli mi olduğu anlaşılacaktı. Aromaterapi seansları 30 dakika sürdü. Tüm
seanslardan önce ve sonra tüm hastalar kaygı envanterini doldurdu ve tüm veriler analiz
edildi.
Bu verilerden elde edilen sonuçlar, lavanta esansiyel yağı ile inhalasyon aromaterapisine
katılan hastaların endoskopik anksiyete skorlarında düşüş olduğunu gösterdi. Plasebo
grubunda ise soya fasulyesi yağı ile yapılan seans öncesi ve sonrası önemli bir fark
kaydedilmedi. Hiçbir hastada aromaterapiden kaynaklı bir yan etki gözlenmedi. Hem uygun
maliyeti hem invazif olmamasıyla endoskopi gibi stresli bir işlem öncesi kaygı durumunu
yönetmek için kullanılabilecek güvenilir ve kolay uygulanabilir bir yöntem olarak
aromaterapinin etkinliği bu çalışmayla gözlemlenmiş oldu.
KAYNAK
The Effect of Lavender Essential Oil Aromatherapy on the Anxiety of Endoscopy Candidates:
A Clinical Trial, Iran Journal of Nursing,2020
medicalpark.com.tr/endoskopi
