Fibromiyalji Ve Aromaterapi
Çevreden sık sık yorgunluk, kas ağrısı, uykusuzluk gibi problemlerden şikayet eden fakat
hastane raporlarında hiçbir problem çıkmayan hikayeler duyarız. ‘’Fibromiyoloji’’ olarak
adlandırılan bu sendrom ‘’ yaygın kas-iskelet sistemi ağrısı, uyku bozuklukları ve yorgunluk
sıklıkla birlikte bulunduğu vücutta genel hassasiyet alanlarının oluşmasına neden olan kronik
yani uzun süreli bir durum’’ olarak tanımlanır. 20-55 yaş yetişkinlerde, özellikle kadınlarda
daha sık rastlanan bir problemdir.
Fibromiyalji hastaları çeşitli şikayetlerle hastaneye başvurduklarında muayne ve tahlillerinde
hiçbir problem bulunmaması bu semptomların psikolojik kökenli olduğunu
düşündürmektedir. Psikolojik faktörler kronik ağrı başta olmak üzere birçok semptomun
güçlü bir bileşenidir. Rahatsızlık yaşayan kişinin stres faktörünün artmasıyla psikolojik
faktörler, semptomlarla kısır döngü içinde bir etkileşim yaratır. Bu nedenle fibromiyaljili
bireylerin yaşam kalitesinde ciddi bir düşüş olur. İş gücü kaybı, yüksek sağlık harcamaları ve
olumsuz ruh hali bu durumun bazı sonuçlarıdır. Bu sendromun tedavisindeki temel yaklaşım
ağrıyı azaltarak bireyin yaşam kalitesini arttırmaktır. Kısa Form Yaşam Ölçeği (KF-36) olarak
adlandırılan ve bilim insanları tarafından Türkçe’ye uyarlanan bu envanter güvenilirliğini
kanıtlamış ve yaşam kalitesinin sağlıklı ilgili değerlendirilmesinde kullanılmaktadır. Bu
envantere göre yaşam kalitesi; fiziksel, zihinsel ve sosyal işlev, canlılık, ağrı, genel sağlık gibi
alt parametrelerden oluşuyordu.
Fibromiyolojinin sebep olduğu şikayetleri yönetmek için çoğu zaman analjezikler, kas
gevşeticiler ve anksiyolitikler kullanılır. Fakat yapılan araştırmalar bu ilaçların bireylerde
çeşitki yan etkiler yaratabileceğini bildirmiştir. Bundan dolayı hastalar bazen farmakolojik
olmayan yöntemlere başvuruyor. Bunlardan bir tanesi aromaterapidir. Aromaterapötik bir
ajan olan lavanta yağı, yan etki yaratmadan analjezik, antiinflamatuvar ve anksiyolitik etki
gösterir. Yorgunluk ve öfkeyi azaltarak kişileri sakinleştirme özelliğiyle bilinen lavanta fiziksel
ve psikolojik rahatlama sağlar. Daha önce yapılan araştırmalar, lavantanın uçucu
bileşiklerinde bulunan bir linalool'un (monoterpon alkol), ağrı fizyolojisinde önemli bir rol
oynayan nöronları (hipotalamik öreksin) aktive ederek ağrı eşiğini önemli ölçüde arttırdığı ve
ağrı davranışını azalttığı göstermiştir.
Uzun yıllardır tamamlayıcı tıptaki aromaterapi uygulamalarında kullanılan lavantanın bu
özelliklerinden dolayı fibromiyalji tanısı konulan hastalarda yaşam kalitesi üzerindeki
etkilerini incelemek üzere bir araştırma yapıldı. Bu araştırma Çukurova ve Mersin
Üniversitesi’nden iki araştırmacı doktor öncülüğünde yakın zamanda gerçekleştirildi ve
geçtiğimiz aylarda Hindawi isimli dergide yayınlandı.
Fibromiyalji tanısı alan 18 yaş üzerindeki ve Adana Şehir Hastanesi fizik tedavi ve
rehabilitasyon polikliniğine yaygın ağrı nedeniyle başvuran kadın ve erkek hastalar bu
çalışmaya katılımcı olarak dahil edildi. Hamile, emziren, uyku ilacı kullanan veya
aromaterapiyle beraber başka bir medikal tedavi alan hastalar çalışmanın doğruluğu ve
kişilerin güvenliği için katılımcılar arasında dahil edilmedi. Toplam 42 katılımcı, 4 hafta
boyunca yatmadan önce 10 dakikalık lavanta aromaterapisi aldı. Yaşam Kalitesi Ölçeği bu
dört haftanın öncesinde ve bitiminde uygulanarak veriler kaydedildi ve sonrasında
istatistiksel analizi yapıldı. Sonuçlar lavanta ile yapılan inhalasyon aromaterapisi sonrası
yaşam kalitesi ölçeğinde genel sağlık dışındaki tüm alt parametrelerde olumlu bir istatistiksel
fark olduğunu göstermiştir.
Fibromiyalji, yorungunluk, uyku bozuklukları, anksiyete gibi istenmeyen semptomlar doğuran
kronik ağrı sendromudur. Kaynağı hâlâ tam olarak belirlenemeyen bu sendromun ağrı
fizyolojisindeki bir bozukluktan kaynaklandığı düşünülmektedir. Kişilerin genel yaşam
kalitelerini önemli ölçüde etkileyen bu semptomların yönetimi çok kritiktir. Tamamlayıcı
tedavilerden aromaterapi, hem ağrı yönetimindeki etkileriyle hem de fibromiyaljinin
anksiyete ve uyku bozukluğu gibi diğer semptomlarını azaltmasıyla etkili bir tedavi
yaklaşımıdır. Ülkemizdeki güncel araştırmaların bulguları da aromaterapinin bu tip
durumlarda kullanımını desteklemektedir. Giderek kullanımı yaygınlaşan aromaterapi
özellikle belirsizlik içeren fibromiyalji gibi sendromların yönetiminde kullanılabilen oldukça
etkili alternatif bir tedavidir.
KAYNAK
• The Effect of Aromatherapy with Lavender Oil on the Health-Related Quality of Life in
Patients with Fibromyalgia, Hindawi, 2021
• Acibadem.com.tr/fibromiyalji
