Hamilelikte Anksiyete Ve Aromatrapi
Hamileliğin ilk 3 ayında, hamileliğin fiziksel ve psikososyal etkisine uyum sağlandığından bir
noktaya kadar kaygı çok normaldir. Fakat hamilelik ilerledikçe değişen beden imajı, iş
yerindeki stres, mali kaygılar, sosyal faktörler gibi birçok nedenden dolayı stres düzeyi
artabilir. Özellikle doğum öncesi tarama testlerinin yapıldığı döneme denk gelen hamileliğin
18 ile 32. Haftalarında stres seviyesi şiddetlenebilir. Tarama testleri özellikle fetüsle ilgili
anormalliklerin kontrolü için yapılır bu da annenin kaygısını tetikleyebilir. Yapılan
araştırmalar hamilelikte yaşanan yoğun stresin en çok doğum, bebeğini kaybetme korkusu,
manevi destek eksikliği, gerçekçi olmayan iş beklentisi gibi faktörlerden kaynaklandığını
gösteriyor. Yoğun stres ve kaygı annede yönetilmesi gereken bir anksiyete yaratabilir.
Anksiyete kısaca endişe, korku ve kaygının fiziksel semptomlarla birleştiği psikososyal bir
durum olarak tanımlanır. İngiltere’de yapılan bir araştırma, annenin strese verdiği tepkinin
otonom sinir sistemi ve endokrin sisteme etki ederek fizyolojik değişikliklere neden olan
hipotalamus tarafından belirlendiğini söylüyor. Yönetilmeyen veya göz ardı edilen uzun süreli
anksiyete olumsuz sonuçlara neden olabilir.
Doğum öncesi yaşanan anksiyete annenin HPA ekseniyle (hipotalamus-hipofiz-adrenal
ekseni) ilişkilidir. Doğumdan önce CRH hormonu önemli ölçüde artar. Doğum öncesi yaşanan
anksiyete de CRH’ın artmasına neden olur. Bu etkisinden dolayı çok yüksek seviyede
anksiyetenin erken doğumla sonuçlanabileceğinin üzerinde durulur. HPA ekseninin
işleyişinde meydana gelen değişiklikler doğum öncesi kaygı ile bağlantılıdır. Bu nedenle
doğum öncesi yaşanan yoğun stres çocuğun psikolojik gelişimi üzerinde kalıcı etkilere neden
olabilir. 10.000 hamile kadın katılımcıyla yapılan bir çalışmada (O’Connor ve ark.) hamileliğin
son üç ayında yaşanan ileri seviye anksiyete ile dört yaşındaki çocuklarda ortaya çıkan
davranışsal/duygusal sorunlar arasında bir bağlantı olduğunu keşfetti. Bu araştırmaya göre
32.haftadan itibaren bildirilen doğum öncesi anksiyetenin her iki cinsiyette de ciddi
davranışsal/duygusal sorunları ile ve geç gebelikteki anksiyetenin erkeklerde
hiperaktivite/dikkatsizlik ile önemli ölçüde ilişkili olduğunu bulmuşlardır.
Anksiyete, hem anne hem de çocuk için istenmeye sonuçlara neden olduğundan müdahale
edilmesi şarttır. Aromaterapi masajı ile anne ve bebeğin yan etki yaşamadan aynı anda
gevşemesi mümkündür. Profesyonel bir gevşeme masajının etkileri fetusa kadar uzanır.
Masaj, parasempatik sinir sistemi üzerindeki etkisiyle endorfin üretimini uyararak ve kan
basıncını düşürürerek hamileliğe bağlı hipertansiyonun etkilerini azaltır. Masaj sayesinde
aromaterapide kullanılan uçucu yağların cilt tarafından emilimi kolaylaşır. Aromatik yağlar
koku reseptörlerinden limbik sisteme ulaştıklarından uzun yıllardır anksiyete tedavisinde
kullanılmaktadır. Annelerle yapılan en büyük çalışma olarak bilinen (Burns ve ark.) bir
araştırmada, doğumdaki 8058 kadına 10 farklı esansiyel yağ kullanarak anne ve bebeğe hiçbir
zararı olmayan aromaterapi uyguladı. Aromaterapinin etkisi korku ve kaygıyı %62 oranında
azalttığı gibi ağrı ve mide bulantısı gibi fiziksel semptomları da hafifletti. Bir başka çalışmada
(Menella ve ark.) hamile kadınların sarımsak yuttuklarında, amniyotik sıvının kokusunda bir
değişiklik olduğu gösterildi. Bu da uçucu yağların plasentayı geçtiğinin bir göstergesidir.
Araştırmacılar bu olayın fetüs için toksisite (organizmaya zarar verme) riski olduğu anlamına
gelmez. Aromatik yağların bilinçli ve güvenli kullanımının anne ve bebek üzerinde olumsuz
etkileri yoktur. Aksine anksiyete yönetiminde önemli bir yer tutar. (Buna rağmen her
hamileliğin hikayesi birbirinden farklı olduğundan hamilelik esnasında uygulamak istediğiniz
tüm terapileri mutlaka kendi doktorunuza danışınız.)
KAYNAK
Aromatherapy and massage for antenatal anxiety: Its effect on the fetus, Complementary
Therapies in Clinical Practice
