Hamilelikte Bulantı Ve Kusmaya Alternatif Çözüm: Limon Aromaterapisi
Gebelikte en sık yaşanan şikayetlerden biri olan bulantı ve kusma, hamile kadınların %50 ila %80'ini etkiliyor. Gebelikte yaşanan bu problem değişkenlik göstermekle birlikte genellikle birinci ve ikinci gözden kaçan adet döngüsü arasında başlar ve 14 ila 22 haftada düzelir. Hamilelikte yaşanan bulantı ve kusma, kadınların fiziksel sağlığı ve psiko-sosyal performansı üzerinde olumsuz etkiye sahiptir. İş günü kaybı, enerji eksikliği, yorgunluk, asabiyet, hayattan zevk alamama ve doğuma hazırlıksızlık, kadınlarda ciddi strese neden olabilir. Gebelikteki bu durum, aslında bir hastalık olarak adlandırılamayacak bir sendromun sonucudur. Bu tip durumlar patofizyolojik bozukluklar olarak adlandırılır ve gebelik bulantısının patofizyolojisi iyi anlaşılmadığından mevcut birçok tedavi sadece semptomları azaltmak için reçete edilir. Gebenin yaşadığı semptomlara bağlı olarak, bu tedavi diyet ve yaşam tarzındaki değişikliklerden hastaneye yatışa kadar değişebilir. 2010 yılında yapılan bir veri tabanı incelemesine göre, hafif ve orta şiddetli bulantı şikayetini hafifletmek için vitamin B6 ve antiemetik (kusma önleyici) ilaçlar kullanılıyor. Bunun dışında farmakolojik olmayan yöntemlerden akupresür (el ve ayaklara basınç uygulanarak yapılan bir rahatlama yöntemi) sıralanıyordu. Fakat hamile kadınlarda akupunktur kullanımının doğrulanan önemli bir etkisi bulunmuyor.
Erken gebelikte ilaç yan etkilerine yönelik endişelerden dolayı günümüzde hamile kadınların bitkisel ürün kullanma eğilimi artmıştır. Farmakolojik yöntemlerin sınırlı ve yan etkilerinin endişe uyandırıcı olması nedeniyle gebelikte bulantıyı önlemek ve günlük hayatı olabildiğince sorunsuz devam ettirebilmek için "aromaterapi" oldukça uygun ve etkilidir. "Bitkisel bilim dalı olan aromaterapi, fiziksel, duygusal ve psikolojik sağlığı geliştirmek için uçucu yağların ustaca ve kontrollü kullanımına yönelik yöntemlerin toplamıdır." Limon yağı hamilelikte en çok kullanılan bitkisel yağlardan biridir. İran'da 100 gebe katılımcı ile yapılan bir çalışma, aromaterapinin bu problem üzerindeki etkilerini araştırıyor. Katılımcılar kusma ile ya da kusma olmaksızın hafif ve orta şiddetli mide bulantısı yaşayan 6 ila 16 haftalık gebelerdi. Ayrıca hiçbirinin düşük riski yoktu, herhangi bir hastalığı yoktu ve son 24 saatte herhangi bir antiemetik (kusma önleyici) ilaç kullanmamıştı. Yaşadıkları mide bulantısının şiddetinin skorlanması için PUQE-24 adı verilen ve bu konu için tasarlanmış bir anketi cevapladılar. Buna göre puanları 3 ila 12 arasındakiler yani hafif ila orta derecede bulantı ve kusma yaşayanlar çalışmaya dahil edildi. Katılımcılar deney grubu ve kontrol grubu olmak üzere rastgele ikiye ayrıldı. Deney grubu limon uçucu yağı ile aromaterapi alırken kontrol grubu plaseboyu soludu. En önemlisi katılımcılara hangi gruba dahil edildikleri söylenmedi. Deney grubuna 10 cc’lik limon yağı ve taşıyıcı yağ olarak badem yağı içeren şişeler verildi. Kontrol grubuna ise limon yağı görüntüsü elde etmek için havuç ve badem yağı karışımı verildi. Katılımcılar yine kapların içeriğinden habersizdi.
Her iki gruba da mide bulantısı ve kusmayı kontrol ettiği kanıtlanmış yaşam tarzı değişiklikleri ve beslenme önerileri verildi. Tüm katılımcılardan bu önerileri takip etmeleri ve mide bulantısı hissettiklerinde araştırmacılar tarafından verilen pamuğun üzerine iki damla uçucu yağ damlatıp burnun 3 cm uzağında tutarak 3 kez derin nefes alarak solumaları ve gerekirse 5 dakika sonra tekrarlamaları istendi. Verilerin toplanması 10 ay boyunca devam etti. Elde edilen verilerin analizleri hem deney hem de kontrol grubunda mide bulantısı ve kusmada azalma olduğunu gösterdi. Deney grubundaki azalmanın ölçüsü çok daha fazlaydı. Araştırmacılar kontrol grubundaki azalmanın sebebinin diyet ve yaşam tarzı hakkındaki tavsiyelere bağlı kalınması olduğunu söylüyor. Her iki grupta da aromaterapiye bağlı herhangi bir yan etki görülmedi. Kokular insan bedenini fiziksel ve psikolojik tepkiler vermeye teşvik edebilir. Aromatik maddeler solunduğunda yaydıkları koku molekülleri burundaki reseptör hücreleri aracılığıyla doğrudan beynin koku alma bölgesine sinyaller göndererek uyarır. Bu bölge, hafıza, duygu, hormon, cinsiyet ve kalp atış hızının kontrol edildiği diğer sistemlerle bağlantılıdır. Uyarılmanın sebep olduğu dürtüler, harekete geçerek hormon salınımını başlatarak kişide sakinleşme veya yatışma gibi etkiler yaratarak fiziksel ve zihinsel değişikliklere yol açar. Bu çalışmada da bu etki limon aromaterapisi ile sağlandı ve gebelikte yaşanan mide bulantısı ve kusmayı yan etkiye sebep olmadan azaltabileceğini gösterdi. Aromaterapi, bütüncül etkileri sayesinde bu rahatsızlığı giderirken kişinin fiziksel ve psikolojik sağlığına da iyi gelir. Tüm bunlardan dolayı gebelikte bulantı ve kusma tedavisinde uygulanabilir ve güvenli alternatif bir yaklaşım sunar.
KAYNAK
The Effect of Lemon Inhalation Aromatherapy on Nausea and Vomiting of Pregnancy: A Double-Blinded, Randomized, Controlled Clinical Trial PUQE-24
