Kalp Ameliyatı Geçiren Hastalarda Aromaterapi Uygulaması
Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre gelişmekte olan ülkelerde %31 ile en yüksek ölüm
oranına sahip hastalıklar kardiyovasküler hastalıklardır. Her sene 30.000-40.000 kişi kalp
ameliyatı geçirmektedir. Prognoz, bir hastalığın iyileşme gösterip göstermeyeceği hakkında
yapılan tıbbi öngörüdür. Kardiyak cerrahide prognozu etkileyen önemli unsurlardan bazıları
hastanın anksiyete ve ağrı derecesi, şiddetli stres yaşayıp yaşamadığı, ameliyat öncesi ve
sonrası fiziksel veya psikolojik semptomlardır. Ameliyat sonrası komplikasyonlar için çok
sayıda farmakolojik seçenek olmasına rağmen böbrek yetmezliği, kanama riski, uzun süreli
tedavide solunum depresyonu gibi çeşitli yan etkilerinden dolayı bazı durumlarda kullanımı
uygun bulunmaz. Bunun yerine hekimlerin de onayı doğrultusunda bazı farmakolojik
olmayan seçenekler uygulanır. Bunlardan bir tanesi aromaterapidir! Aromaterapi, uçucu
yağların sağlığın desteklenmesi için uygulanmasıdır. Özellikle inhalasyon aromaterapisinin
otonom sinir sistemi üzerinden etkileri vardır. Kısaca sempatik sinir sistemi hareketini ve
adrenalin konsantrasyonunu azaltarak gevşeme sağlar.
Herhangi bir kalp ameliyatı geçiren hastalar endişe ve korku hissediyorlardı. Bu hisler oldukça
normaldir fakat yüksek seviyeye çıkmaması için kontrol altında tutulması önemlidir.
Aromaterapinin kalp ameliyatı geçiren hastaların anksiyetesi üzerindeki etkisi ile ilgili birçok
araştırma mevcuttur. Geçtiğimiz yıl, ‘’Complementary Therapies in Medicine’’ isimli bir
dergide bu konuyla ilgili bir literatür taraması yapılarak raporlanan bir meta analizi
yayınlandı. Bu meta analizi, inhalasyon aromaterapisinin anksiyete üzerinde önemli bir
azalma ile ilişkili olduğunu raporladı.
Meta analizinde değerlendirmeye alınan çalışmaların bazı bulguları şu şekildeydi:
Yapılan deneylerde kontrol grubuna (aromaterapi almayan grup) kıyasla müdahale grubunun
(aromaterapi alan grup) ağrı düzeyleri önemli ölçüde azalmıştı. Bunun nedeni, uçucu yağ
bileşenlerinin koku alma sistemindeki bazı reseptörleri uyararak ve bunun sonucunda limbik
sisteme bir mesaj göndermesidir. Limbik sistem ağrıya yanıt olarak bazı hormonlar (ensefalin,
endorfin ve serotonin) üreterek rahatlama ve sakinliğe neden olur. İnhalasyon aromaterapisi
kalp cerrahisiyle ilgili operasyonların neden olduğu stres üzerinde de oldukça etkiliydi. Ayrıca
kalp hızı verilerinde yavaşlamaya neden oldu fakat kan basıncı üzerinde önemli ölçüde etkili
olmadı. Ek olarak inhalasyon aromaterapisi, kişilerin uyku kaliteleri üzerinde de olumlu
etkilere sahipti. İncelenen araştırmalarda en yaygın kullanılan ve en yoğun etki gösteren yağ
lavanta yağıydı.
Bu meta analizi, kalp ameliyatlarında inhalasyon aromaterapisinin incelendiği ilk derleme
olma niteliği taşıyordu. Sonuç olarak inhalasyon aromaterapisi, kalp ameliyatı geçiren
hastalarda anksiyete, ağrı ve kalp hızı azaltmada etkiliydi. Araştırmacılar; yan etki riski
taşımayan, ağrı kesici ihtiyacını azaltan, uygun maliyetli olan ve en önemlisi olumlu etkilere
sahip bu alternatif yaklaşımın kullanılmasının hastaların ameliyat öncesinden hastaneden
çıkışlarına kadar olan süreçlerini kolaylaştıracağını belirtiyorlar.
KAYNAK
The effect of inhalation aromatherapy in patients undergoing cardiac surgery: A systematic
review and meta-analysis of randomized controlled trials, Complementary Therapies in
Medicine,2020
