Melisa Esansiyel Yağı: Akut Kroner Sendrom Kaynaklı Akut Stresle Başa Çıkma

Küresel çapta acil servis başvurularının ve ölüm sebeplerinin başında akut kroner sendrom
gelmektedir. Kalbi besleyen damarlar kroner arterler olarak adlandırılır ve bu damarların
tıkanıp kan akışında meydana gelen tıkanmaya akut kroner sendrom denir. Bu duruma
terleme, nefes darlığı, mide bulantısı, göğüs ağrısı ve akut stres de eşlik eder. Acil serviste
bilinmeyen tıbbi ekipmana, çeşitli tedavi prosedürlerine, diğer hastaların kritik durumunu
görmeye, kimi zaman sağlık personeliyle iletişim eksikliğine maruz kalan hastalar akut stres
yaşamaya başlarlar. Beynin HPA (hipotalamus-hipofiz-adrenal) eksenini kamçılayan bu stres
hâli, miyokard iskemisine neden olur. Miyokard iskemisi kalp kasının yeterli oksijen almasını
engeller. Aynı zamanda stresle beraber göğüs ağrısı yüksek seviyelere ulaşır. Stres faktörü
kan basıncı ve kalp atış hızı değişikliğinde artışa sebep olur. Tüm bu tepkiler sempatik sinir
sisteminin aktivasyonunu gösterir ve tıpkı duygular gibi kişisel özelliklere göre değişkenlik
gösterebilir. Akut stres kardiyovasküler mortalitenin artmasına neden olduğundan stres
değerlendirilmesi ve yönetilmesinde kardiyovasküler reaksiyonlar mutlaka takip edilmelidir.
Akut stresin yönetimi için hem farmakolojik hem de farmakolojik olmayan yaklaşımlar
uygulanır. Farmakolojik yaklaşımlar çoğunlukla anti anksiyete ilaçları gibi sakinleştiricilerden
oluşur. Fakat bu ilaçların iyileşme evresinin ve hastanede kalış süresinin uzamasına yol
açabilir. Farmakolojik olmayan yöntemlerden önerilen aromaterapi uçucu yağları kullanarak
çeşitli semptomların yönetilmesi esasına dayanır.
2020 yılında İran’da yapılan bir araştırma melisa esansiyel yağı kullanılarak yapılan
aromaterapinin akut kroner hastalarının stres ve yukarıda bahsedilen hemodinamik
reaksiyonlar üzerindeki etkilerini ortaya koydu. Melisanın sahip olduğu ana bileşenler
beyindeki GABA (gama-aminobütirik asit) aktivitesini arttırır. Bunun sonucunda stres, kaygı
ve depresyon gibi faktörler azalır. Özellikle endişe seviyesi yüksek olan hastalarda kalp ile
ilgili anormalliklerin ve iyi huylu olarak nitelendirilen kalp çarpıntılarının tedaivisinde etkilidir.
Melisa aromaterapisinin gözlenen bir başka etki alanı ise duygusal durum ve kâbus görme
üzerindeki iyileştirici faaliyetlerdir.
Sözü geçen çalışmaya Khorramabad'da Lorestan Tıp Bilimleri Üniversitesi'ne bağlı bir eğitim
hastanesinin kardiyoloji acil servisine başvuran akut kroner sendromlu hastalar katılımcı
olarak dahil oldu. Bu merkeze her yıl yaklaşık 20.000 kardiyovasküler rahatsızlığı olan hasta
başvurmaktadır. Araştırma için uygun kriterlere sahip hastalar onay sürecinden sonra 2
gruba ayrıldı. Birçok araştırmada olduğu gibi deney, gruplardan birinin melisa aromaterapisi
alması diğerinin ise plasebo olarak belirlenen ve aromatik etkilere sahip olmayan bir yağ ile
aynı prosedürleri izlemesi üzerine tasarlandı. Bu sistem, akademik araştırmalarda ‘’kör etme’’
olarak adlandırılır. Hazırlanan plasebo yağı görünüm olarak melisa yağını andırıyordu. Her iki
yağ da aynı ebat ve renkteki şişelere yerleştirildi ve şişeleri A ve B olarak etiketlendi. Fakat bu
etiketlerin üstü araştırmada rolü olmayan bir hemşire tarafından kapatıldı. Veri analizinin
sonuna kadar etiketler açıklanmadı. Araştırmanın içinde rolü olan (hemşireler, veri toplayıcı,
katılımcılar…) herkes şişelerin içeriğinden ve grup ayrımından habersizdi. Asıl seanslara
başlamadan önce katılımcıların koku alma sinirlerinin sağlığını test etmek için katılımcılara
limon suyu koklatıldı ve kokuyu almayan hastalar araştırma dışı bırakıldı. Ardından
araştırmanın ilk aşaması başladı. Bu aşama rutin sağlık bakımını, yatak istirahati ve oksijen
tedavisi gibi acil bakımı hizmetlerini ve hastaların hemodinamik durumunun takibinin
başlatılmasını içeriyordu. Bundan sonra aromaterapi aşamasına geçildi. 90 dakikalık aralıklar
verilerek 10 dakika süren 2 aşamalı bir aromaterapi protokolü uygulandı. Aromaterapi
esnasında hastalar, hemodinamik reaksiyonların izlenmesi için kardiyak monitör altında rahat
bir pozisyonda uzanıyorlardı. Hastalar, uçucu yağı oksijen maskesine yapıştırılan emilebilir bir
yamadan soludular. Müdahale boyunca hemşire monitör aracılığıyla hastaların göğüs ağrısı,
stabil olmayan hemodinamik reaksiyonlar, baş ağrısı gibi birçok klinik durumu kaydetmiştir.
Kardiyak monitör dışında stres, göğüs ağrısı, tehdit algısı gibi faktörleri değerlendiren çeşitli
ölçekler de veri toplama kanalı olarak kullanıldı. Tehdit hissi, hastanede yatan hastalarda
kardiyovasküler kaynaklı stresin semptomları ile doğrudan ilişkilidir. Bu ölçekler çeşitli zaman
aralıklarından birkaç defa tekrarlandı. Tüm bu veriler toplandıktan ve analiz edildikten sonra
elde dilen sonuçlar plasebo grubuna kıyasla melisa grubunun hastaların yaşadığı akut stres
üzerinde önemli bir fark ile başarılı olduğunu gösterdi. Sonuçlara göre özellikle belirli bir
zaman periyodunda stres ve göğüs ağrısı aynı anda azaldılar. Bu eş zamanlı aksiyon, koku
alma sistemine ulaşan reseptörlerin sinirsel mesajları limbik sisteme iletmesinden
kaynaklanmaktadır. Böylece vücut, yanıt olarak serotonin, endorfin ve ensalfin üretmiş olur.
Kişi ise bunu derin bir gevşeme ve rahatlama olarak hisseder. Kısaca aromaterapi; kalp,
böbrek gibi dokuların otonom sinir sistemi dengesini ve hormonların kan düzeyindeki
değişikliklerini sağlayarak eş zamanlı olarak stresi azaltıp kardiyovasküler reaksiyonu
düzenleyebilir. Ek olarak bu araştırmada melisa esansiyel yağının stres seviyesi üzerindeki
etkisi başlangıçta en yüksekteyken azalan bir hızla devam etti. Zaman geçtikçe etkisi
sonlanmadı fakat etki seviyesi azaldı. Bu gibi sonuçlar uçucu yağların stres belirteçleri
üzerinde sabit değil periyodik etkilere sahip olduğunu gösterir. Yani bazı yağlar akut (kısa
süreli) stres üzerinde etkiliyken bazıları ise kronik (uzun süreli) stres üzerinde daha etkilidir.
Bu nedenle aromaterapide kullanılacak yağın seçimi oldukça önemlidir ve bilimsel makaleleri
takip ederek yapılmalıdır. Aynı zamanda melisa esansiyel yağı kan basıncı ve kalp hızı
değişikliği gibi verilerin düzenlenmesinde de zamana bağlı olarak etki gösterdi. Bu araştırma
sayesinde, akut kroner sendromlu hastaların acil servis başvurularında hem akut stresin
yönetilmesi hem de yaşamsal belirtilerin iyileştirilmesi için melisa yağı ile aromaterapinin de
standart bakıma dahil edilebileceği gösterildi.

Uçucu Yağlarımızı İncelemek İçin Tıklayın

KAYNAK
Effect of aromatherapy with Melissa essential oil on stress and hemodynamic parameters in
acute coronary syndrome patients: A clinical trial in the emergency department,
Complementary Therapies in Clinical Practice
medicinehospital.com.tr-Akut Koroner Sendrom