Uyku Esnasında Alınan Aromaterapi İşe Yarıyor Mu?
Kaliteli bir uyku çekmek günün uyanık kaldığınız diğer saatlerindeki zindeliğinizle ve
sağlığınızla yakından ilişkilidir. İnsanın yaşam faaliyetleri için gerekli olan en temel fiziksel
aktivitelerden biri olan uyku, eksikliği halinde bağışıklık sistemi bozuklukları, hafıza kaybı,
obezite, kardiyovasküler rahatsızlıklar riski gibi birçok sağlık problemine kapı açar. Bununla
beraber uyku beyin metabolizması için de oldukça önemlidir.
Beyindeki milyarlarca sinir hücresinin arasındaki iletişim beyinde elektriksel dalgalanmalara
sebep olur. Bu elektriksel dalgalanmanın ölçümüyle beyin fonksiyonları gözlemlenir. Bu
ölçüm EEG olarak adlandırılır. EEG’ye göre uykudaki delta frekanslı beyin dalgaları iyi uyku
kalitesini gösterirken, alfa frekanslı beyin dalgaları uyku kesintileri dolayısıyla da kötü uyku
kalitesini gösterir.
Uyku bozuklukları bazı ilaçlarla tedavi edilebilir. Bu ilaçlar (benzodiazepinler, zolpidem vb.)
içinde bulunan kimi maddelerden dolayı uykuda yürüme ve bilişsel işlev bozuklukları gibi yan
etkilere sebep olabilir. Beyin aktivitelerini etkileyen bir diğer etken aroma molekülleridir.
Aromatik bitkilerden elde edilen uçucu yağlarla yapılan aromaterapinin uyku süresi ve
kalitesi üzerinde olumlu etkileri vardır. Bu etkilerin doğruluğu yine EEG ile sağlanabilir. Bunlar
göz önüne alınarak çok yakın bir zamanda Tavyan’da bir araştırma yapıldı ve Ocak 2021’de
Nature’da yayınlandı. Çalışmanın amacı aromaterapinin uyku kalitesi üzerindeki etkisini
beyin dalgalarını gözlemleyerek doğrulamaktı. Bu çalışmaya dokuz katılımcı dahil oldu ve
onlar için özel bir uyku laboratuvarı tasarlandı. Uyku laboratuvarı tipik bir yatak odası gibiydi.
Fakat içinde kızılötesi kameralar ve gözlem odası bulunuyordu.
Genellikle aromaterapi içeren deneylerde katılımcılar iki gruba ayrılır; bir grup belirlenen
uçucu yağ ile aromaterapi alırken diğer grup belirlenen uçucu yağa benzer kokuya sahip fakat
terapötik etkileri olmayan nötr bir yağ ile seans yapar. Böylece bir kontrol grubu
oluşturularak plasebo etkisi değerlendirilir. Bu deney için kullanılan yağa benzer kokulu bir
plasebo bulmak gerekmiyordu. Çünkü katılımcılar uyku halindeyken uçucu yağları
soluyacaktı. EEG’nin uyku halindeyken de çekilebilmesi araştırmacılara ek bir yarar
sağlıyordu. Tüm katılımcılar deneyden bir hafta öncesinden başlayarak uyku reçetelerini
tutmaya başladılar. Katılımcıların öznel uyku kalitesini değerlendirebilmek için çeşitli anketler
kullanıldı. Uyku seansı başlamadan önce katılımcıların günlük aktiviteleri, psikolojik durumları
ve kafeinli/alkollü içecek tüketimi hakkında sorular içeren bir anket yapıldı. Daha sonra uyku
seansı bittikten hemen sonra katılımcıların uyku deneyimi hakkında sorular içeren bir anket
yapıldı. Son olarak ertesi gün, katılımcıların gündüz uykululuğunu ölçen bir anket yapıldı.
Tüm katılımcılar biri uyarıcı gece biri kontrol gecesi olmak üzere iki gece boyunca
gözlemlendi. Uyarıcı gecede katılımcılar uykuya daldıktan bir buçuk saat sonra ve uyanmadan
bir buçuk saat önceye kadar düzenli olarak lavanta aroması salındı. Böylece katılımcıların
uçucu yağın kokusunu fark etmesini önlemek amaçlandı. Kontrol gecesinde ise uçucu yağ
dağıtıcısı, katılımcıyı uyarmaktan kaçınmak için uyarıcı gecede olduğu gibi çalıştırıldı.
Fakat uçucu yağ yerine su buharı salındı. Daha sonra sorulduğunda katılımcıların hiçbiri
uyarıcı gece veya kontrol gecesinde uyku seansları sırasında lavanta kokusunu fark
etmediğini belirttiler. Tüm EEG sonuçları, anketler ve gözlemler değerlendirildi. İlk olarak
göze çarpan şey, katılımcıların uyarıcı gecelerden sonraki öznel uyku deneyimleri kontrol
gecelerine kıyasla önemli ölçüde değişiklik gösteriyordu. Katılımcıların tümü, uykuda lavanta
aromasına maruz kaldıktan sonra daha iyi uyku kalitesi ve gündüz daha dinç olduklarını
belirttiler. EEG güç spektrumlarının sonuçları ise uyarıcı gece boyunca alfa aktivitesinin
azaldığını gösterdi. Ayrıca yine uyarıcı gece boyunca katılımcıların daha az uyku kesintisi
yaşadıkları gözlemlendi. EEG analizleri uyarıcı gecelerde uykunun daha derin ve daha stabil
olduğunu gösterdi.
Kısaca araştırmanın sonuçları, lavanta aromasının uykuda solunduğunda derin uykuyu
desteklediğini, gelişmiş uyku kalitesine yol açabileceğini, nesnel ve öznel uyku deneyimini
iyileştirebileceğini, ertesi gün dinçlik hissi sağlayabileceğini gösteriyordu. EEG analizlerinde
görülen azalmış alfa ve artmış delta aktivitesi, iyileştirilmiş uyku kalitesinin direkt olarak
lavanta aroması ile bağlantılı olduğunun bir kanıtıydı.
KAYNAK
A pilot study on essential oil aroma stimulation for enhancing slow-wave EEG in sleeping
brain, Nature, 2021
Uçucu Yağlarımızı İncelemek İçin Tıklayın
